Jeoloji Yüksek Mühendisi Ali Baltaş, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla Zonguldak havzasında kömür üretiminde yaşanan düşüşün nedenleri başta olmak üzere Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) geldiği noktayı ele alan bir makale yayınladı. TTK ve Zonguldak’ta kömür üretiminin düşmesinin ana nedenlerinin başında sorunların halının altına süpürülmesi olduğuna dikkat çeken Baltaş, dönem dönem yurtiçi ve yurt dışı pazarlara Zonguldak’tan Taşkömürü satışı yapıldığını da gözler önüne serdi.
“Genel kanı olarak Zonguldak Taşkömürü Havzasında üretiminin artırılamamasında ana etkenin jeolojik yapıdan kaynaklandığı görüşü kabul görmektedir” diyen Ali Baltaş, “(Burada kastedilen havzada çok sayıda fayın bulunmasıdır. Hâlbuki havzadaki sedimantolojik özellikler de en az tektonik özellikler kadar kömür üretimini olumsuz etkilemektedir). Jeolojik yapının yanı sıra, havzaya katkısı sınırlıda olsa teknolojik gelişmelere karşın üretim derinliğinin giderek artması ve sosyolojik, politik, ekonomik, hukuksal, sendikal vb. benim değerlendirmelerimi aşan birçok sorunun zamanında çözülemeden adeta halının altına süpürülmesi sonucu bu aşamaya gelinmiştir. Taşkömürüne olan ihtiyacımız ortadayken zararına da olsa işçi alınsın, üretim artırılsın, dışarıya döviz ödemeyelim söylemleri de bu güne kadar karşılık bulamamıştır. Geçen süreçte görev yapan başta politikacılar, kurum yöneticileri, sendikacılar ve çalışanlar olmak üzere kurumla ilgisi bulunan herkes de bu durumdan sorumludur” dedi.
Metan gazına ve havzadaki kömür rezervlerine dikkat çeken Baştaş, şöyle konuştu; “Üstelik dışa bağımlı olduğumuz taşkömürünün yanı sıra evlerde kullandığımız doğal gaza eşdeğer enerji verebilen milyarlarca metreküp metan gazını da bünyesinde barındıran havzamızda üretim giderek azalmaktadır. Bundan sonra da anlayışımızı ve bakış açımızı değiştirmeden bir kurtarıcı kahramanın gelmesini bekleyerek veya sihirli bir formül önererek bu kurumun kurtulamayacağı da ortadadır. Buna karşın havza tarihinde ülkemizin taşkömürü ihtiyacını karşılamanın yanı sıra, yabancı ülkelere de satışının yapıldığı yıllar vardır. Havzada deniz seviyesinin üzerinde yamaçlardan galerilerle girilerek kömür damarlarına kolaylıkla ulaşıldığı, havalandırmanın ve nakliyatın kuyulara bağlı olmadan yapıldığı yıllarda söz konusu üretim ve ihracat gerçekleştirilebilmiştir. Bunlara örnek olarak 1943 yılını gösterebiliriz. Havzadan 1943 yılında 960.162 ton Türk Pazarı için ve 692.266 ton ecnebi pazarı için kömür üretilmiştir.
Ecnebi pazarına ihraç olunan 692.266 tondan 113.113 tonu ecnebi gemilerine ihrakiye (yakıt) olarak teslim edilen kömürlerden ibarettir. Hamule (yük olarak) halindeki 579.153 ton bakiyesi (toplamı) ihracata tekabül eder. İhrakiye kömürleri tonajının tevzii (dağıtımı), bandıralara göre aşağıdaki tarzda gösterilmiştir.
Bandıra %
Yunan 60,62
İngiliz 17,07
İtalya 14,46
Alman 2,14
Romen 1,77
Bulgar 1,40
Mısır 0,76
Kstonya 0,44
Hollanda 0,55
Yugoslavya 0,36
Finlandiya 0,36
İspanyol 0,07
Diğer taraftan 579.153 ton hamule olarak sevk edilen kömürler aşağıdaki memleketlere ihraç edilmiştir.
Gittiği Yer %
İtalya 39,84
Yunanistan 33,08
Mısır 11,91
Macaristan 4,70
Cezayir 3,20
Suriye 2,60
Romanya 2,03
Malta 2,04
Fas 0,61
İhraç, edilen bu hamuleler aşağıdaki maden mevkilerinde tahmil edilmiştir.
Zonguldak'ta Umum tahmil atın %54,75 nispetinde
Kozlu’da Umum tahmil atın %36,51 nispetinde
Kilimli’de Umum tahmil atın %0,10 nispetinde
Kandilli’de Umum tahmil atın %8,64 nispetinde
(Kandilli'de) teslimat birinci sınıf (tout venants) kömürlerden ibarettir. Diğer mahallerden ihraç olan hamuleler ise (krible (ayıklama ve eleme işlemine tabi tutulmuş tüvenan kömür) ve lave (düşük küllü, nemli ve ısıl değeri yüksek) kömürlerden müteşekkildir.
Hamule olarak ecnebiye yapılan bütün sevkiyata muhtelif maden şirketleri aşağıdaki nispetler dahilinde iştirak etmişlerdir.
% 35 Ereğli Şirketi'nden: Madenler ve tahmil yeri Zonguldak'ta
% 13 Maden Kömür İşleri: Madenler ve Tahmil Yeri Zonguldak'ta
% 19 Kozlu Kömür İş Şirketinden: Madenler ve Tahmil Yeri Kozlu'da
% 26 Türk Kömür MŞ: Madenler ve Tahmil Yeri Kozluda ve Kandilli'de
% 5.5 Kilimli Kömür Madenleri Şirketinden: Madenler ve Tahmil Yeri Kilimli'de
% 1.5 (226) No'lu Madenden: Madenler ve Tahmil Yeri Kilimli'de
(Kaynak: Yazarı bilinmeyen “Renseıgnements Relatıfs Aux Charbons Turcs Du Bassın De Zonguldak-Ereğli” (Zonguldak-Ereğli Havzası'nın Türk Kömürleri'ne Ait Malumat) isimli rapor.)”
